Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները Վրաստանում. Իշխող կուսակցություն շարունակում է մնալ ամենահզոր ուժը

2010թ. մայիսի 30-ին, կիրակի, Վրաստանում ընտրվեցին ինչպես Թիֆլիսի քաղաքապետ, այնպես էլ համայնքային խորհուրդներ:Վրացական մայրաքաղաք Թիֆլիսում պաշտոնական վերջնական տվյալների համաձայն քաղաքապետի ընտրություններում ձայների 55,23%-ով հաղթեց մինչայժմյան գործող քաղաքապետ Գիգի Ուգուլավան («միավորված ազգային շարժում»): Նախագահ Սահակաշվիլիի «Միավորված ազգային շարժումը» ամբողջ երկրում տեղական ինքնակառավարման մակարդակով ևս շարունակում է մնալ ամենահզոր ուժը:Կարդացե՛ք ավելին:

Իռակլի Ալասանիանը («Դաշինք Վրաստանի համար»),որի հետ կառավարության շատ հակառակորդներ հույսեր էին կապել, հավաքեց ձայների միայն 19,05%:Քաղաքապետի պաշտոնի շուրջ մյուս մրցակիցներից Գիա Չանտուրան («քրիստոնյա-դեմոկրատական շարժում») հավաքեց 10,74%, Զվիադ Ձիձիգուրին («ազգային խորհուրդ»)` 8,31% և Գիորգի Տոպաձեն («Արդյունաբերողներ») ` 5, 19%. Ընտրություններին մասնակցել է գրանցված ընտրողների ուղիղ 49%-ը:

64 համայնքային խորհուրդների (վրացերեն “Սակրեբուլո”) համար արդյունքները կհրապարակվեն մի քանի օրից:Ըստ առաջին հաշվարկների արդյունքների սպասելի է, որ «միավորված ազգային շարժում (ՄԱՇ)» իշխող կուսակցությունն այստեղ էլ է հաջողության հասել:

Ընտրության օրենք և ընտրության ռեժիմ

Նաև այս ընտրություններին նախորդեցին փոփոխություններ ընտրական օրենքում. առաջին անգամ Թիֆլիսի քաղաքապետը ընտրվեց ուղղակի կերպով:Եթե թեկնածուն արդեն առաջին ընտրական փուլում տրված ձայներից ամենաքիչը 30% է հավաքում, ապա նա հաղթել է:Մի քանի տեղական հասարակական կազմակերպություններ և ընդդիմության կողմերը քննադատում են այդ 30%-ոց շեմը, քանի որ այն երկրորդ ընտրական փուլը շատ անհավանական է դարձնում:Վերաքվեարկության դեպքում ընդդիմությունը կրկին մշակել է վրացական մայրաքաղաքում իշխանության փոփոխության ավելի լավ հնարավորություններ. այդ ժամանակ ընտրության միայն մի ընդդիմադիր թեկնածու իշխանության թեկնածուի դեմ կկանգներ:Դա կմիավորեր ընդդիմադիր ընտրողների ներուժը:

Ընդդիմադիր ճամբարի համար 30%-ոց շեմը թուլացնելու այլ կերպ կլիներ. Եթե քաղաքապետի ընտրություններից առաջ կարողանային մի ընդդիմադիր թեկնածուի հետ միավորվել, ապա պաշտոնյայի համար ավելի դժվար կլիներ:Այսպիսով ընդդիմությունը չհասավ իր բացահայտ նպատակին` „Միավորված ազգային շարժում“ իշխող կուսակցությունից առնվազն մայրաքաղաք Թիֆլիսում քաղաքապետի ազդեցիկ պաշտոնը խլել:

Համայնքային խորհուրդներում տեղերի մի մասը բաշխվեց ուղղակի ընտրությամբ ձայների մեծամասնությամբ (Թիֆլիս. 25 տեղ) և տեղերի մի մասը համամասնական քվեարկությամբ կուսակցության ցուցակով (Թիֆլիս. 25 տեղ):Ուղղակի ընտրությամբ բաշխվող տեղերը շահում է այն թեկնածուն, որը մեծամասնական ձայներ է ստանում (պարզ մեծամասնություն):Նաև այստեղ ընդդիմությունը ներկայացավ, ինչպես արդեն 2008թ. խորհրդարանի ընտրություններին, որպես կանոն մի քանի թեկնածուների հետ նույն ընտրական տարածքներում:Այսպես ընդդիմությունը կոտրեց իր ընտրողների ներուժը և իշխող կուսակցությանը բավականին հեշտ դարձավ բազմաթիվ ուղղակի մանդատներ ձեռք բերել:

Ընտրապաայքարի ընթացք

Այն ժամանակ, երբ արտախորհրդարանական ընդդիմության կուսակցությունների մեծ մասն ընտրապաայքարում մայրաքաղաք Թիֆլիսի վրա էր կենտրոնացրել, „Միավորված ազգային շարժում“ իշխող կուսակցությունը և „Քրիստոնեական ժողովրդավարական շարժում“, ինչպես նաև „Դաշինք Վրաստանի համար“ ընդդիմադիր կուսակցությունները նաև գյուղական շրջաններում են ակտիվ եղել: Արտախորհրդարանական ընդդիմության կուսակցության որոշ անդամների մասին արդեն ընտրությունից շաբաթներ առաջ այնպիսի տպավորություն կար, որ նրանք հրաժարական են տվել և միայն „ձևական ընտրապայքարի“ կմասնակցեին:

ԵԱՀԿ/ ԺՀՄԻԳ- ընտրությունների դիտորդական առաքելության միջանկյալ զեկույցը ցույց տվեց այն, որ ինչպես իշխող այնպես էլ ընդդիմադիր ճամբարների քաղաքագետները լրատվամիջոցների ղեկավարների հետ իրենց կապերն էին օգտագործում, խմբագրական քաղաքականության եւ ծրագրերի ձևավորման վրա ազդելու համար: Հռչակավոր hետազոտական ռեսուրսների կովկասյան կենտրոնն (ՀՌԿԿ) իր լրատվամիջոցների մոնիտորինգում հաստատեց, որ թղթակցության շեշտն Ալասանիա և Ուգուլավա թեկնածուների մասին բոլոր երկրով մեկ հերարձակվող հեռուստաալիքներով չափազանց չեզոք է եղել: Տարածաշրջանային լրատվամիջոցներում ընտրապայքարի մասին թղթակցությունը ինչպես նախկինում անհավասար էր հօգուտ իշխող կուսակցության:

Ընդհանուր առմամբ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններն ընթացել են զարմանալիորեն հանգիստ միջավայրում:Չնայած նրան, որ Վրաստանում քաղաքական բնանկարն ինչպես նախկինում ուժեղ բևեռված է, ընտրապայքարում հստակ ավելի քիչ էին միջադեպերը և շեշտն ավելի ուժեղ էր դրված բովանդակության վրա քան 2008թ. նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններին:

Բնականաբար տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին քաղաքականորեն այդքան շատ բան չկա կորցնելու, ինչպես նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններին: Սակայն տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները կառավարությանը մի քայլ առաջ ներկայացրին որակի չափանիշը հաջորդ ընտրությունների համար:Այն, որ մի քանի համայնքներում տեղական թեմաներն իրոք առաջին պլանում էին շատ կարևոր է Վրաստանում ավելի հզոր ժողովրդավարական ձևավորված քաղաքական մշակույթի զարգացման համար: Քննադատական ոլորտներ են մնում ինչպես նախկինում ընտրական վարչությունների ձևավորումը և աշխատանքը, հատկապես տեղական մակարդակով, ինչպես նաև ընտրողների ցուցակների վարումը:Հատկապես մտահոգություն է առաջացնում առանձին ընդդիմության թեկնածուների սպառնալիքը և ահաբեկումն, ընտրապայքարի նպատակով վարչական ռեսուրսների չարաշահումը և կառավարական ճամբարի կողմից ընտրողների «մոտիվացիան»:

Թիֆլիսի քաղաքապետն ընտրություններից առաջ վերջին ամիսներին հմուտ շինարարական գործունեությամբ (բնակիչների փողոցներն ասֆալտապատել, հետիոտնային անցումների, լուսանշաների, մարզադաշտերի կառուցում և այլն) և քաղաքային բարեգործությամբ (զեղչի կտրոններ դեղատների, կինոթատրոնի համար, և այլն) քաղաքի բնակչության մոտ ազդեցիկ թեկնածուի ցուցանիշներ ձեռք բերեց:Գոյություն ունեն բազմաթիվ զեկույցներ, որ անհատներ ճնշման են ենթարկվել իշխող կուսակցության կողմից, մասամբ իրենց պաշտոնը պետական ծառայությունում կորցնելու տպավորությամբ, մասամբ էլ իրենց „բարեկամության“ և „ընտանեկան համերաշխության“ շրջանակներում, ծանոթների և բարեկամների նվազագույն թիվը "մոտիվացնել“ ընտրությունների օրը համապասխան քվեարկման դիրքորոշմամբ քվեատուփերի մոտ գալ: Կան նաեւ մի քանի փաստաթղթավորված դեպքեր, հատկապես գյուղական տարածաշրջաններում, որոնցում ընդդիմության թեկնածուները մասամբ իշխող կուսակցության և նաև պետական անվտանգության մարմինների կուսակցական գործիչների կողմից ուժի վիթխարի սպառնալիքի տակ ահաբեկվում և սպառնվում են:

Սակայն առաջին անգամ, այսպես էր նաև քննադատական տեղական ՀԿ-ների գնահատումը, վրացական կառավարության իրավասու „աշխատանքային խումբն“ արագ արձագանքեց հնարավոր միջադեպերի ցուցումների վրա:

Իհարկե ոչ միշտ ակտիվ:

Ընտրապայքարի բոլոր դիտորդները համամիտ էին, որ ընտրական օրենքի ոտնահարումների քանակն ավելի քիչ էր քան անցած նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ:Հաստատված ոտնահարումները լուրջ էին և մատնանշում են Վրաստանում կենտրոնական խնդիրների վրա` իշխող կուսակցության և վարչության կողմից ուժեղ ներհյուսման, ինչպես նաև ընդհանրապես դեռ թույլ ձևավորված ժողովրդավարական քաղաքական մշակույթի վրա: