Przegląd Europa-Azja

„Pandemia ukazała nowe wymiary relacji europejsko-azjatyckich. Europa zorientowała się jak bardzo jest uzależniona od azjatyckich dostawców lekarstw i sprzętu medycznego oraz że doskwiera jej brak kompetencji UE w tym obszarze. Wśród najważniejszych wniosków jest wzrost znaczenia zdrowia jako sektora strategicznego, trend w stronę skracania łańcuchów dostaw i rosnący dystans polityczny do Chin, przy jednoczesnym wymuszaniu mocniejszej pozycji na chińskim rynku oraz wzmacnianiu sojuszy z azjatyckimi sojusznikami Zachodu.”

„Zamach stanu w Birmie przerwał 10 lat eksperymentu demokratycznego i powróciły rządy generałów. Armia zawsze miała w tym kraju silną pozycję a w ostatnich dekadach udało się jej stworzyć tam własne „imperium gospodarcze”. Pucz miał je ochronić przed rozmontowaniem, był także konsekwencją osobistych ambicji politycznych wojskowych liderów. Najprawdopodobniej dyktatura armii utrwali się na lata kosztem brutalnych pacyfikacji protestów i restrykcji wobec opozycji. Naciski czynników zewnętrznych będą ostrożne, bo żadne państwo nie chce się bezpośrednio wtrącać w ten konflikt. Rola wspólnoty międzynarodowej, w tym Europy i USA ogranicza się do deklaracji i punktowych sankcji. Bardziej aktywną rolę mogą odegrać natomiast Chiny.”

"Francja od kilku lat wzmacnia i intensyfikuje swoją strategiczną obecność wojskową w regionie Indo – Pacyfiku. Wynika to z odradzania się polityki siły w skali globalnej. W praktyce oznacza zaś więcej misji mających na celu ochronę wolności żeglugi (FON) na morzach, do suwerenności nad którymi roszczą sobie pretensje coraz bardziej asertywne Chiny. To również bardziej aktywny udział w regionalnych ćwiczeniach wojskowych, a także silniejsza wola polityczna i zaangażowanie w ochronę multilateralizmu i niehegemonicznego, opartego na zasadach porządku regionalnego i globalnego."

"8 maja odbył się w Portugalii wirtualny szczyt Unia Europejska – Indie. Przyniósł długo oczekiwany przełom w sprawach relacji gospodarczych: odmrożenie negocjacji dotyczących umowy handlowej i decyzję o rozpoczęciu rozmów w sprawie traktatu inwestycyjnego. Porozumienia te – jeśli dojdą do skutku – obejmą niemal dwa miliardy konsumentów i producentów. UE i Indie łączą jednak nie tylko interesy gospodarcze, ale przede wszystkim strategiczne: obrona multilateralizmu i wielobiegunowego ładu globalnego opartego o zasady prawa międzynarodowego, oraz centralną rolę ONZ. W wymiarze praktycznym, oznacza to sprostanie wyzwaniu, jakie stawia przed regionem i światem nowa, asertywna polityka Chin, drugiej co do wielkości potęgi gospodarczej globu i dynamicznie rosnącej ponadregionalnej siły militarnej. "

"ASEAN czyli Stowarzyszenie Krajów Azji Południowowschodniej staje się coraz ważniejszym partnerem Unii Europejskiej zarówno ze względu na dynamicznie rosnącą gospodarkę, jak i wielkość rynku (ok. 660 mln ludzi). Ściślejsza współpraca z 10 krajami należącymi do tej organizacji może także pomóc Europie rozszerzyć wpływy polityczne w strategicznym dla świata regionie Indo-Pacyfiku, który zmaga się z rosnącą potęgą i coraz większą asertywnością Chin. Wyzwaniem jest jednak fakt, iż członkowie ASEAN także jej ulegają i nie chcą zadrażniać relacji z kluczowym dla nich sąsiadem."

"27 maja 2021 r. odbył się wirtualny szczyt Unia Europejska – Japonia, na którym wzmocniono współpracę w ramach partnerstwa strategicznego obu stron. Jest ona szczególnie istotna w obliczu rosnących napięć na Indo-Pacyfiku, m.in.na Morzu Wschodniochińskim i Południowochińskim oraz w Cieśninie Tajwańskiej. Obydwie demokracje, połączone również porozumieniem o wolnym handlu (EPA) mierzą się z wyzwaniem jakim jest zwiększająca się dynamicznie potęga Chin, które dla Europy są partnerem ale zarazem i konkurentem gospodarczym oraz „systemowym rywalem”. Dla Tokio zaś Pekin to rosnący w siłę, wielki sąsiad, który kwestionuje suwerenność tego kraju nad pewnymi terytoriami na Morzu Wschodniochińskim."

"Arsenał nuklearny i strategiczne położenie sprawiają, że Pakistan jest ważnym elementem architektury bezpieczeństwa w regionie i polem współzawodnictwa między Stanami Zjednoczonymi a Chinami. Na sytuację gospodarczą tego kraju wpływają wydarzenia polityczne i problemy międzynarodowe, przede wszystkim wieloletni konflikt z Indiami o Kaszmir oraz bliskie relacje z Afganistanem, z którego wycofały się wojska amerykańskie i sojusznicze, a Talibowie właśnie przejęli władzę."

"31 sierpnia 2021 r. ostatni żołnierze USA opuścili lotnisko w Kabulu, kończąc tym samym najdłuższą wojnę w historii USA. Dla Talibów – których Amerykanie zbrojnie odsunęli od władzy 20 lat temu – stało się to okazją do świętowania zwycięstwa nad USA i końca zachodniej okupacji, co utożsamiają z przywróceniem suwerenności. Dla Europy i Ameryki to wizerunkowa klęska, ale także pytanie o formułę relacji z Afganistanem pod rządami Talibów."

"15 września 2021 r. rządy Stanów Zjednoczonych, Australii i Wielkiej Brytanii ogłosiły powstanie nowego partnerstwa, które ma działać na rzecz bezpieczeństwa i pogłębienia więzi w regionie Indo-Pacyfiku. Tak zwany „AUKUS” ma także wspierać pokojowy i oparty na regułach porządek międzynarodowy. Sztandarowym projektem paktu jest budowa dla Australii okrętów podwodnych o napędzie atomowym.

Informacja o powstaniu AUKUS wywołała oburzenie Paryża, gdyż Australia tym samym anulowała wartą 40 mld dolarów umowę z Francją na budowę floty konwencjonalnych okrętów podwodnych. Unia Europejska wyraziła swoją solidarność z Paryżem a Chiny potępiły nowy pakt argumentując, że zaszkodzi on pokojowi i stabilności w regionie. Powstanie AUKUS z jednej strony wzmacnia głosy za „strategiczną autonomią” Unii Europejskiej a z drugiej wskazuje na rosnący niepokój związany z polityką Pekinu w odniesieniu do Tajwanu oraz w całym regionie Indo-Pacyfiku."

"Porozumienia Abrahamowe zostały zawarte 15 września 2020 r. pomiędzy Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, Bahrajnem a Izraelem. Otwarto ambasady, rozpoczęła się nieskrępowana wymiana handlowa, bezpośrednie loty i ruch turystyczny[1]. Jednak celem tych porozumień było nie tylko zapoczątkowanie nowego rozdziału w trudnych wzajemnych relacjach, ale przede wszystkim budowa nowej architektury bezpieczeństwa na niespokojnym Bliskim Wschodzie. Dla dyplomacji amerykańskiej prezydenta Donalda Trumpa – która przyczyniła się w sposób decydujący do zbliżenia izraelsko-arabskiego – porozumienia te miały się stać fundamentem trwałego pokoju i stabilizacji oraz zatrzymać ekspansję Iranu w regionie. Po upływie roku i zmianie władzy w Waszyngtonie przewidywania te spełniły się jedynie częściowo."

"Tajwan jest krajem uznawanym zaledwie przez 14 państw świata a dla Pekinu jest oderwaną prowincją, która 'musi być zjednoczona' z Chinami kontynentalnymi. Istnienie Tajwanu zależy od wsparcia Stanów Zjednoczonych, dla których Tajwan to 'największy lotniskowiec na zachodnim Pacyfiku'. Jednak Formoza, jak dawniej nazywano tę wyspę, to również potęga technologiczna, od której uzależnione są globalne łańcuchy dostaw microchipów. Bezpieczeństwo Tajwanu to bezpieczeństwo gospodarki światowej, ale również – zgodnie z nową Strategią Unii Europejskiej dla Indo-Pacyfiku – bezpieczeństwo Europy."

„W grudniu 1971 r. emir Abu Dhabi, szejch Zayed bin Sultan al-Nahyan doprowadził do unii politycznej sześciu rodzin panujących w emiratach Dubai, Sharjah, Fujairah, Ajman, Oum Al-Qaïwaïn. Powstało państwo federacyjne, do którego już w lutym 1972 r. dołączył siódmy emirat – Ras al-Khaimah. W ciągu 50 lat z federacji państewek plemiennych o populacji 300 tysięcy mieszkańców ukształtował się 10-milionowy kraj, który imponuje światu swoim rozwojem gospodarczym, innowacyjnością i poziomem życia. To także jeden z najbardziej otwartych krajów świata, w którym niemal 90% mieszkańców to cudzoziemcy – zarówno wysoko wykwalifikowani fachowcy jak i zwykli robotnicy przyciągnięci dynamiką wzrostu i możliwościami zawodowymi. Do końca marca 2022 w Dubaju można było oglądać World Expo 2020 – światową wystawę, która po raz pierwszy w historii odbywała się na Bliskim Wschodzie.”

„Inwazja Rosji na Ukrainę i powrót brutalnej agresji jako sposobu zmiany granic oznacza zanegowanie ładu globalnego opartego na prawie międzynarodowym. W konsekwencji zmienia się architektura bezpieczeństwa nie tylko w Europie ale również w Indo-Pacyfiku. Dla Japonii wojna w Ukrainie a przede wszystkim sojusz Rosji i Chin powodują konieczność przedefiniowania swojego stosunku do bezpieczeństwa i obronności, które są mocno ograniczane ramami pacyfistycznej konstytucji z 1947 r. W obliczu rosnących wyzwań Tokio będzie dynamiczne zwiększać budżet obronny i zacieśniać partnerstwo z Waszyngtonem, z którym ma sojusz obronny oraz z paktami regionalnymi, jak na przykład AUKUS – partnerstwo Australii- Zjednoczonego Królestwa i USA.”

"Na wojnę w Ukrainie Pekin zareagował nawoływaniem do pokojowego zakończenia konfliktu, obarczając przy tym winą Waszyngton i celebrując sojusz z Kremlem. Stanowisko Chin jest jednak dwuznaczne i stanowi wypadkową wielu czynników politycznych, gospodarczych i wewnętrznych, które władze tego mocarstwa muszą brać pod uwagę. Najważniejsze z nich to stabilność społeczna konieczna dla utrzymania władzy Partii Komunistycznej, trwały wzrost i interesy Państwa Środka w Indo-Pacyfiku a także w skali globalnej. Sprawę komplikuje strategiczne współzawodnictwo ze Stanami Zjednoczonymi i „szorstkie” partnerstwo gospodarcze z Unią Europejską."

"Turcja, będąca jednym z najważniejszych państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego wybrała w obliczu inwazji Rosji na Ukrainę „strategiczną autonomię”. Władze tureckie potępiły wojnę, ale również sankcje nałożone przez Europę i Stany Zjednoczone na Rosję. Firmy tureckie sprzedają znakomite drony wojskowe Ukrainie, ale jednocześnie Ankara aranżuje negocjacje pomiędzy Kijowem a Moskwą na swoim terytorium. Turcja twierdzi, że nie może zrezygnować z więzi z żadną ze stron konfliktu."

"Rosyjska inwazja na Ukrainę spowodowała konsternację w Izraelu i na całym Bliskim Wschodzie. Sympatie Izraela są wyraźnie z Ukraińcami, a po wybuchu wojny Izraelczycy manifestowali swoje poparcie dla nich – także tłumnie – i przekazują niezbędną pomoc. Podobnie rząd izraelski zdecydował się udzielić Ukrainie pomocy humanitarnej, w tym dostarczył szpitale polowe. Wciąż jednak pojawiają się głosy krytykujące Izrael za utrzymywanie więzi z Moskwą, niedostarczanie broni i niewysyłanie na Ukrainę systemu obrony powietrznej „Żelazna kopuła”. Podejście izraelskie jest wieloaspektowe i wynika z wielu poważnych racji, związanych z bezpieczeństwem tego kraju, a także z wewnętrznych czynników politycznych. Inne kraje Bliskiego Wschodu – zaskoczone rozwojem wypadków – wybrały Realpolitik, starannie równoważąc swoje interesy strategiczne i energetyczne."

"Russia’s invasion of Ukraine has deepened the global food crisis which has already hit hard due to the Covid-19 pandemic and resulting supply chains disruptions. There was a sharp spike in grain and fertilizers prices and their shortages on African and Middle East markets. Both Ukraine and Russia are leading producers and exporters of these products. The long-term blockade of Ukrainian Black Sea ports as well as difficulties in handling food sales have increased areas of ​​malnutrition or even hunger on the world map, in particular in those countries which also previously coped poorly with providing food to their citizens. Early 2022, 276 million people were suffering from severe hunger in 81 countries where the World Food Program (WFP) works. That’s an increase of 126 million people from before the Covid-19 pandemic. The WFP predicts that if the conflict in Ukraine continues, severe hunger will increase by a gigantic number of 47 million people in the countries where the UN agency operates. The effort of the United Nations, many countries and organizations is now focused on preventing a major humanitarian catastrophe."

"Od początku września 2022 liderzy Indyjskiego Kongresu Narodowego (IKN) przemierzają pieszo kraj pod hasłem „zjednoczmy Indie”. Spotykają się ze swymi sympatykami i próbują odzyskać popularność.

Tak zwana „yatra” czyli marsz odbywa się przez cały subkontynent od Kanyakumari, najbardziej na południu kraju aż po północne krańce w Dżammu-Kaszmirze. Jest oznaką gwałtownego przebudzenia się partii kongresowej po latach inercji i stratach w wyniku przegrywanych kolejnych wyborów, zarówno na szczeblu centralnym jak i w wielu stanach."