FDI: Từ Dòng Vốn Đến Động Lực Chiến Lược
Phát biểu khai mạc, bà Lê Thị Thùy Vân – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính – nhấn mạnh: “FDI không chỉ là nguồn vốn, mà cần trở thành động lực chiến lược thúc đẩy công nghiệp hóa toàn diện và bền vững.” Theo báo cáo tại hội thảo, năm 2024, Việt Nam thu hút kỷ lục 38,23 tỷ USD vốn FDI, trong đó 88% đến từ các dự án mới – minh chứng cho niềm tin mạnh mẽ của nhà đầu tư vào các lĩnh vực sản xuất, công nghệ và năng lượng xanh.
Đức: Đối Tác Chiến Lược Đáng Tin Cậy
Đức tiếp tục khẳng định vị thế là đối tác FDI quan trọng của Việt Nam. Tính đến tháng 10/2023, có 459 dự án FDI của Đức đang hoạt động với tổng vốn 2,5 tỷ USD. Khoảng 500 doanh nghiệp Đức đang hợp tác hoặc đầu tư tại Việt Nam. Theo khảo sát của AHK Việt Nam, 91% doanh nghiệp Đức có kế hoạch mở rộng đầu tư – phản ánh mối quan hệ song phương ngày càng sâu sắc và vị thế chiến lược của Việt Nam tại châu Á.
Ông Stefan Samse – Trưởng Đại diện lâm thời của KAS Việt Nam – nhận định: “Sự hiện diện ngày càng lớn của Đức cho thấy niềm tin vào thị trường Việt Nam và vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.”
Thách Thức: Mô Hình Lắp Ráp, Liên Kết Yếu
Dù đạt nhiều thành tựu, Việt Nam vẫn đối mặt với những thách thức trong thu hút FDI chất lượng cao. Nhiều dự án vẫn theo mô hình lắp ráp, giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. Báo cáo chỉ ra các vấn đề như:
- Liên kết yếu giữa doanh nghiệp FDI và nhà cung cấp trong nước.
- Ít đổi mới sáng tạo, năng suất thấp.
- Tác động tiêu cực đến môi trường từ các dự án khai thác tài nguyên.
- Cạnh tranh không lành mạnh với doanh nghiệp nội địa.
Nguyên nhân chủ yếu đến từ khoảng trống chính sách công nghiệp và năng lực quản lý đầu tư còn hạn chế.
Góc Nhìn Chuyên Gia: FDI Cần Gắn Với Đổi Mới và Chuyển Đổi Số
Tại hội thảo, các chuyên gia kinh tế đã đưa ra nhiều phân tích sâu sắc về cách Việt Nam có thể khai thác hiệu quả hơn nguồn vốn FDI để phục vụ mục tiêu công nghiệp hóa bền vững. Một điểm nhấn được đồng thuận là sự cần thiết phải gắn FDI với các động lực tăng trưởng mới như năng suất lao động, khoa học công nghệ và chuyển đổi số.
Các đại biểu cho rằng Việt Nam cần có chiến lược thu hút FDI có chọn lọc, tập trung vào những ngành và giai đoạn sản xuất có giá trị gia tăng cao. Song song đó, việc xây dựng cơ chế giám sát và thực thi nghiêm ngặt là điều kiện tiên quyết để đảm bảo các cam kết đầu tư được thực hiện đúng hướng, phù hợp với mục tiêu phát triển quốc gia.
Một vấn đề đáng lưu ý được nêu ra là sự thiếu vắng các chính sách xã hội liên quan đến quản trị doanh nghiệp trong khung chính sách FDI hiện hành. Ngoài ra, các chuyên gia cũng đặt câu hỏi về khả năng tích hợp chuyển đổi số vào chiến lược công nghiệp hóa và hiện đại hóa, cho rằng đây là yếu tố sống còn để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Đáng chú ý, nhiều ý kiến kêu gọi cần có các biện pháp chính sách mạnh mẽ hơn nhằm buộc nhà đầu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ tiên tiến, thay vì tiếp tục sử dụng quy trình lạc hậu hoặc công nghệ thấp – vốn không còn phù hợp với định hướng phát triển bền vững của Việt Nam.
Giải Pháp: Tái Cấu Trúc Chính Sách FDI
Các chuyên gia tại hội thảo đề xuất một loạt giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả FDI:
- Áp dụng chính sách FDI có chọn lọc, dựa trên hiệu quả và điều kiện cụ thể.
- Tăng cường năng lực doanh nghiệp nội địa và ngành công nghiệp hỗ trợ.
- Thiết lập cơ chế giám sát và thực thi chặt chẽ.
- Đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của Cách mạng Công nghiệp 4.0.
- Yêu cầu nhà đầu tư chuyển giao công nghệ tiên tiến, thay vì sử dụng quy trình lạc hậu.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp chuyển đổi số và chính sách xã hội vào khung chính sách FDI, nhằm đảm bảo phát triển toàn diện.
Cam Kết Chung Vì Tăng Trưởng Bền Vững
Hội thảo kết thúc với cam kết mạnh mẽ từ các bên liên quan trong việc chuyển hóa các khuyến nghị thành hành động cụ thể. Viện KAS Việt Nam tái khẳng định sự ủng hộ đối với nghiên cứu này, nhấn mạnh rằng việc nâng cao vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu không chỉ mang lại lợi ích cho nền kinh tế trong nước mà còn cho các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là từ Đức và EU.
