Asset Publisher

Երկրների մասին զեկույցներ

Ո˚վ է մեղավոր Կովկասյան պատերազմի հարցում

Հյուրատետր Katja Christina Plate

Պատերազմի պրոպագանդա և ԶԼՄ-ների դերը

2008թ.օգոստոսին աստիճանաբար սաստկացավ երկար ժամանակ հասունացած հակամարտությունը Վրաստանի և Ռուսաստանի Դաշնության միջև` Վրաստանի տարածաշրջան Հարավային Օսիայի շուրջ բաց պատերազմով: Պատերազմի առաջին օրը կարևոր թեմա է միջազգային լրատվամիջոցների համար: Սակայն ի˚նչ դեր են խաղում լրատվամիջոցները այդ հակամարտության նկատմամբ: “Ո˚վ է մեղավոր կովկասյան պատերազմի հարցում”: Այս հարցի շուրջ պատերազմի առաջին իսկ օրվանից թեժ վիճաբանություններ սկսվեցին Վրաստանի ու Ռուսաստանի միջև:

Asset Publisher

Հիմնական լրատվամիջոցը` հեռուստացույցը, շատ պրոբլեմատիկ դեր է խաղում:

Սեփական ժողովրդի դեմ Կովկասում տեղի ունեցող իրադարձություններն իր ձևով մեկնաբանելու համար Ռուսաստանի Դաշնությունն օգտագործում է իր լրատվական իշխանությունը; հատկապես հեռուստատեսությամբ տարածվում է միայն իշխանության կարծիքը ռուսական լսարանում: Վրացական հեռուստաալիքներն էլ իրենց հերթին են միակողմանի հաղորդում և պատերազմի միակ մեղավոր մատնանշում Ռուսաստանին: Հեռուստատեսությունը որպես հիմնական լրատվամիջոց`ընդհանուր առմամբ թե΄ Վրաստանում, և թե΄ Ռուսաստանի Դաշնությունում շատ պրոբլեմատիկ դեր է խաղում երկու երկրների հակամարտությունների հարցում: Չի ներկայացվում ծանրակշիռ, քննադատական, կայուն մշակված թղթակցություն: Ռուսական «Russia Today” հեռուստաալիքը Կովկասում տիրող իրողությունների վերաբերյալ անգլերեն լեզվով ու վիճարկելի բովանդակություններով սեփական բնակչությունից բացի դիմում է նաև Հյուսիսային Ամերիկայի և Եվրոպայի հանդիսատեսին: Այստեղ փոքրիկ Վրաստանը չի կարող իր մասնակցությունն ունենալ:

Սակայն մի պահ հետ նայենք. Վրաստանի ու Ռուսաստանի Դաշնության միջև բաց պատերազմի առաջին օրերին թվում էր, թե կովկասյան հանրապետություն Վրաստանը կշահեր հեռուստապատկերների խաղը: Երբ Ռուսաստանի Դաշնությունը դեռևս արևմտաեվրոպական հեռուստալիքներին տրվող հարցազրույցների համար համապատասխան մարդիկ էր փնտրում, գերմանական երեկոյան լուրերում կարելի էր տեսնել գերազանց գերմանախոս-վրացի Think-Tank ներկայացուցիչների և կառավարության աշխատակիցների: Ամենուր էկրաններին էին երևում այրվող Գորիի նկարները: Զչինվալիից հազիվ թե անկախ թղթակցություն լիներ: Վրաստանի նախագահին կարելի էր կենդանի տեսնել բազմաթիվ արևմտյան ալիքներով: Հեռահաղորդակցման միջոցով նա մասնակցում էր թոք-շոուների և լուսաբանում կատարվածի վերաբերյալ վրացական տեսակետը: Վրացական կառավարությունը մի ժամանակակից պրոպագանդա էր տարածում հետևյալ բովանդակությամբ` “Բավական է, Ռուսաստան”: “Մենք չենք հանձնվի” կարգախոսը առաջ էր բերում “գալլական մի փոքր գյուղի պայքարն ուղղված հռոմեական կայսրության դեմ”: Եվ այդպիսով մեծ համակրանք բերեց Վրաստանի հանդեպ:

Մինչ այսօր վրացական կառավարությունն արել է որոշ բաներ` պատերազմի նկատմամբ իր տեսակետի վրա ուշադրություն գրավելու համար: Կարելի է, օրինակ, մատնանշել նախագահ Սահակաշվիլու ակտուալ հոդվածը “Վաշինգտոն փոստում” (6-ը օգոստոսի 2009թ.) և “Ֆրանկֆուրտեր Ալգեմայնե” թերթում (10-ը օգոստոսի 2009թ.): Հոդվածը լայն հնչողություն ունի և ընդգրկում է անհաշվենկատ, դյուրաբորբոք նախագահի նկարը, որը ռուսական կառավարությունը միշտ հաճույքով է գծագրում:

Մտահոգված են “մեկնաբանության ռուսական օրինակի” տարածմամբ

Եվ, այնուամենայնիվ. “Facebook” ինտերնետային ցանցում որոշ վրացիներ գանգատվում են այն բանից, որ միջազգային թղթակցությունը գնալով ստանձնում է “ մեկնաբանության ռուսական օրինակը”: Վրաց բանակը հարձակվել է Զցինվալիի վրա` Հարավային Օսիայում ցեղասպանություն գործելու նպատակով: Ռուսական բանակն էլ պետք է պաշտպանի իր քաղաքացիներին: Վրաստանի նախագահը մի բռնակալ է, որը ճնշում է իր ժողովրդին:

Վրացիներն այդ երևույթին հետևյալ լուսաբանումն են առաջարկում: Արտասահմանցի թղթակիցներից շատերը կցանկանային իրենց նստավայրն ունենալ Մոսկվայում: Այդ դեպքում հազվադեպ ու քիչ ժամանակով կգային Կովկասյան Հանրապետություն: Վրացերեն ի տարբերություն ռուսերենի շատ ավելի լավ կխոսեին, ինչպես ոչ ոք: Ռուսական պրոպագանդան ռուսական հեռուստաալիքների վրա իր վիթխարի տարածմամբ դանդաղ սողոսկում է միջազգային թղթակցության մեջ: Սակայն այս տեսակետը հենց այնպես հնարավոր չէ ապացուցել: Դրան հավելվում է նաև հետևյալը. Կովկասյան փոքր երկրում շատ բան է խրթին: Քաղաքականությունը պատկերվում է որպես “ռետինե շարժում” բարեկամ ու թշնամի միությունների միջև, որոնք ժամանակ առ ժամանակ գերլարում են սերունդներին: Դավադիր տեսությունների նկատմամբ այդ հետսովետական նախասիրությունը հաճախ բարդացնում է միջազգային թղթակիցների գործը`երկխոսության մասնակիցներից համոզիչ տեղեկատվություն ստանալ: Ով այստեղ ենթատեքստեր է ուզում հասկանալ, պետք է ժամանակ ու համբերություն ունենա: Սակայն երկուսն էլ ներկայիս արագընթաց ԶԼՄ-ների դարաշրջանի ժուռնալիստների համար հազիվ թե իրագործելի են:

Այլընտրաքային տեղեկատվական աղբյուրներ ինտերնետում

Ինտերնետն օգնում է, Վրաստանի մասին այլընտրանքային տեղեկատվական աղբյուրներ բացել` ղեկավարվող ԶԼՄ-ներից մի կողմ: Civil.ge ինտերնետային կայքում կա լուրերի գլխավոր մի մուտք, որը լավ լրագրողական որակ է առաջարկում վրացերեն ու անգլերեն լեզուներով: Ինտերնետում կարելի է գտնել նաև կառավարությանը քննադատող ռուս ժուռնալիստների վերլուծությունները: Առանց այն էլ գրող համքարությունը Վրաստանում մեծամասամբ քննադատորեն է տրամադրված և իր տեսակետները հրապարակում է ինչպես ինտերնետում, այնպես էլ հարաբերականորեն չսահմանափակված վրացական տպագիր մամուլում: Մի փոքր ուսումնասիրությամբ հաջողվում է ստանալ կովկասյան իրադարձությունների` հակադրություններով լի մի պատկեր:

Բայց որքանո˚վ են վստահելի այդ տեղեկությունները: Ո˚վ է ստուգում աղբյուրները: Ո˚վ է երաշխավորում ինտերնետում եղած վերլուծությունների որակի համար: Վերջապես չպետք է մոռանալ, որ կովկասյան իրադարձությունների մասին մեկնաբանության բացահայտումները նաև ինտերնետում են մոլեգնում:

Երբ “Հարավային Օսիայի” թեմայով խմբագրական մեկնաբանությունները կարդում են շատ օգտագործվող Wikipedia Օnline- հանրագիտարանում, օրինակելի կերպով պարզ է դառնում, թե որքան կարծրացած են ճակատները` ռուսամետ ու վրացամետ դիրքերի միջև: Այնտեղ դեռևս ոչ մի անգամ չեն կարողացել վերջին օգոստոսյան պատերազմը մի հստակ անվամբ բնորոշել: Ռուս-վրացակա˚ն պատերազմ, վրաց-ռուսակա˚ն պատերազմ, օգոստոսյա˚ն պատերազմ, թե կովկասյա˚ն պատերազմ: Ոչ մի փոխհամաձայնություն:

Այս ֆոնի վրա քիչ է հիացնում նաև մի ակտուալ նախադեպ.“Spiegel-Online”-ը 2008թ.օգոստոսի 8-ից կարճ ժամանակ առաջ զեկուցում է Micro-Blogging Dienste Twitter, Facebook, LiveJournal և YouTube” կայքերի վրա կատարված էլեկտրոնային գրոհի մասին: Գրոհի նպատակն էր լռեցնել վրացիներին, որոնք օգտվում էին “Cyxymu”-ից: Իրականում Սուխումի-ն աբխազական նավահանգստային քաղաք է: Վրացական “Cyxymu” –ն կովկասյան հակամարտությունների շուրջ տրվող հարցերին միշտ քննադատաբար էր արտահայտվում Ռուսաստանի հանդեպ:

Ընդհանուր առմամբ պետք է պարզել այն, որ Կովկասում վատ հիմքի վրա է գտնվում ԶԼՄ-ների ազատությունը: Մինչ Վրաստանի տպագիր մամուլը գնալով ավելի ազատ կարող է աշխատել, հեռահաղորդակցման միջոցները անկախ հաղորդելու մեծ դժվարություն ունեն: Ռուսական լրատվամիջոցների իրավիճակը ծանոթ է: Որպեսզի լրատվամիջոցները տարածաշրջանում այլևս պրոպագանդայի նպատակով չչարաշահվեն, այլ կարողանան տեղեկություններն ազատ ու անկախ կերպով տարածել, դեռևս շատ ջանքեր են անհրաժեշտ: Լրատվամիջոցների ազատության և արևմտյան ժուռնալիստական չափանիշներին բավարարող թղթակցության օժանդակումը, այնուամենայնիվ, միաժամանակ նաև կարևոր օժանդակություն է Կովկասում հակամարտությունների կարգավորման համար: Միայն նա, ով վստահելի տեղեկություններ ունի, կարող է ապագայի խաղաղ համակեցության վճիռներ կայացնել:

բաժնետոմս

Asset Publisher

կոնտակտային անձ

Dr. Թոմաս Շրապել

Dr

Քաղաքական երկխոսություն Հարավային Կովկաս Տարածաշրջանային ծրագրի տնօրեն

thomas.schrapel@kas.de +995 32 2 459112
+995 32 2 459113

comment-portlet

Asset Publisher

Այս շարքի մասին

«Քոնրադ Ադենաուեր» հիմնադրամն ունի սեփական գրասենյակներ հինգ մայրցամաքների շուրջ 70 երկրներում:Արտասահմանյան աշխատակիցները տեղում կարող են անմիջականորեն հաղորդել իրենց առաքելության երկրի հրատապ իրադարձությունների և երկարաժամկետ ծրագրերի մասին: «Երկրների մասին հաղորդագրություններում» նրանք «Քոնրադ Ադենաուեր» հիմադրամի կայքից օգտվողներին առաջարկում են առանձնահատուկ տեղեկություններ, խորը վերլուծություններ և գնահատումներ:

պատվիրելու տեղեկատվություն

erscheinungsort

Tbilisi Georgien

Asset Publisher